Zanieczyszczenia gleb to poważny problem dotykający w XXI wieku prawie cały świat na określonych jego obszarach. Również na terenie naszego kraju zauważamy wiele miejsc gdzie zanieczyszczenie gleby jest duże lub bardzo duże. Podstawową sprawą przy diagnozie problemu jest zbadanie skali, rodzaju oraz ilości zanieczyszczeń na danym obszarze.

Płaszczyzny zanieczyszczeń

W Polsce wyróżniamy kilka płaszczyzn, na których stwierdzamy zanieczyszczenie lub degradację gleb. Podstawowym punktem odniesienia są tu zanieczyszczenia chemiczne. Wyróżniamy tu zanieczyszczenia gleb różnymi substancjami chemicznymi lub metalami ciężkimi takimi jak: ołów, cynk czy w mniejszym stopniu nikiel. Są to zanieczyszczenia występujące w różnym stopniu, ale na terenie całego kraju.

Inny rodzaj degradacji gleb stanowią zanieczyszczenia lokalne. Mogą to być opryski rolne w dużej ilości dostarczane do gleb przy zabiegach agrotechnicznych (pryskaniu, nawożeniu). Częstokroć występują też zanieczyszczenia gleb materiałami ropopochodnymi oraz innymi szkodliwymi substancjami, które dostały się do środowiska na skutek awarii urządzeń technicznych lub celowego działania człowieka.

Rozkład zanieczyszczeń gleb w Polsce

Zanieczyszczenie gleb w polskich warunkach najczęściej pochodzi z opadającego skażonego powietrza. W tej kwestii nie ma możliwości reakcji czy naprawy tego stanu bez ograniczenia emisji szkodliwych gazów oraz pyłów. Wpływ na stan gleb ma więc czystość całego środowiska a stan gleb jest pochodną całości a nie pojedynczą niezależną wartością.

Dużo mniej odnajdziemy w naszym kraju gleb skażonych konkretnymi substancjami gdzie można mówić o długotrwałej, ciężkiej degradacji. Według danych statystycznych udział gleb poważnie zdegradowanych wynosi w Polsce niecałe trzy procent. W tej liczbie tylko pół procenta to zanieczyszczenia w stopniu wymagającym natychmiastowej rekultywacji.

Aspekty prawne

Za całokształt badań i kontroli środowiska przyrodniczego naszego kraju, w tym pedosfery, odpowiada Ministerstwo Środowiska oraz cała gama urzędów wśród których kluczową rolę pełnią: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz pośrednio Polskie Towarzystwo Gleboznawcze.

Ochronę stanu i jakości gleby regulują liczne akty prawne. Podstawą jest oczywiście Konstytucja, która wzywa do zrównoważonego rozwoju naszej ojczyzny oraz ochrony jej środowiska naturalnego. Ponadto ważnymi dokumentami są: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.).